1. زمان قابل استفاده (Potlife)
واکنش از لحظه‌ای که اپوکسی و هاردنر را مخلوط می‌کنیم آغاز می‌شود. به بازۀ زمانی شروع واکنش تا گرم شدن مخلوط، زمان قابل استفاده یا پات‌لایف گفته می‌شوند. در این مدت شما می‌توانید به مخلوط استراحت دهید؛ مخلوط را روی سطح چوب یا داخل قالب بریزید و به آن شکل دهید.
نکته:
وقتی غلظت مخلوط شروع به افزایش کرد پات‌لایف به اتمام رسیده و مرحلۀ ژلتایم آغاز می‌شود.
۲. ژل تایم رزین اپوکسی(Geltime)
می‌خواهم این اصطلاح را با مثالی برایتان شرح دهم:
فرض کنید وزن مخلوط رزین و هاردنر شما ۸۰۰ گرم است. مخلوط پس از چهار تا پنج دقیقه هم‌زدن آماده شده است. پنج دقیقه هم به مخلوط استراحت می‌دهیم. اگر چند دقیقۀ دیگر صبر کنید و بعد به ظرف دست بزنید، متوجه گرم‌شدن آن خواهید شد؛ گرم‌شدن یعنی شروع مرحلۀ ژلتایم.
از لحظه‌ای که حس کردید رزین در حال گرم‌شدن است، مرحلۀ ژل تایم آغاز شده است. با شروع واکنش، رزین کم‌کم ژل‌مانند می‌شود و رفته‌رفته غلظت آن افزایش می‌یابد؛ پس شروع گرم‌شدن رزین، یعنی آغاز واکنش.
از اینجا به بعد، گرما به‌صورت تصاعدی تولید می‌شود و هرچه وزن مخلوط بیشتر باشد و دمای محیط هم گرمتر باشد، پیشرفت واکنش سریع‌تر خواهد بود. با گذشت زمان، رزین کاملاً ژله‌ای شده و شروع به سخت‌شدن می‌کند.
مدت‌زمانی که طول می‌کشد مخلوط ژل شود، با زمان، دما و شکل ظرف نسبت معنا‌دار دارد.
اگر این مخلوط ۸۰۰گرمی را به حال خود رها کنید ، ممکن است ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بعد از شروع ژلتایم، حرارت مخلوط به‌سرعت افزایش یابد و بخار آزاد کند و بجوشد. البته این زمان بسته به نوع هاردنر و اپوکسی‌ای که استفاده می‌کنید متفاوت است (اگر نوع هاردنر و اپوکسی تنبل باشد این اتفاق نخواهد افتاد.)
پس متوجه شدید دلیل جوشیدن رزین اپوکسی چیست
یا وقتی می‌گوییم وزن مخلوط شما در هر بار بیشتر از هشتصد گرم نباشد، دلیل آن چیست.
همچنین به دوستان می‌گوییم که بهتر است ارتفاع هر لایه از یک سانتی‌متر بیشتر نباشد و دلیل آن کنترل ژلتایم و جلوگیری از جوشیدن است (البته این بسته به نوع رزین اپوکسی، دما و حجم مخلوط متفاوت است که در ادامه به آن می‌پردازیم.)
وزن مخلوط چه تاثیری در گرم شدن رزین اپوکسی دارد؟
هرچه وزن مخلوط بیشتر باشد، افزایش دما سریع‌تر خواهد بود؛ چون گرما به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. هرچه زمان بیشتری از لحظۀ مخلوط‌کردن بگذرد، رزین سریع‌تر شروع به ژل‌شدن می‌کند. پس دما، زمان و وزن مخلوط را کاملاً تحت کنترل خود بگیرید.
اگر مخلوط به ظرف دیگری منتقل شود به‌شکلی که تماس سطح مخلوط با هوا بیشتر باشد (مانند سینی)، از افزایش شدید دمای مخلوط جلوگیری می‌شود.
چرا باید ژل تایم را کنترل کنیم؟
ایدئال‌ترین حالت این است که شما زمان بیشتری برای مخلوط‌کردن و ریختن مخلوط داخل قالب داشته باشید. طولانی‌شدن ژل تایم رزین اپوکسی فواید بسیاری برای حباب‌گیری دارد:
۱. ترکیدن راحت‌تر حباب‌ها قبل از ژل‌شدن؛
۲. فرصت بیشتر برای شعله‌گیری؛
۳. جلوگیری از جوشیدن مخلوط؛
۴. جلوگیری از ترک‌خوردن سطح؛
۵. جلوگیری از زردشدن زودهنگام؛
۶. جلوگیری از هدررفت زمان و هزینه.
چگونه ژل تایم رزین را کنترل کنم؟
۱. هرچه دمای محیط کمتر باشد، ژلتایم طولانی‌تر خواهد شد؛ در فصل زمستان ژل تایم افزایش می‌یابد. پس دمای محیط هرچقدر بیشتر باشد ژل تایم رزین اپوکسی کوتاه‌تر خواهد شد؛
۲. هرچه وزن مخلوط کمتر باشد، ژلتایم طولانی‌تر خواهد شد؛
۳. هرچه ارتفاع لایه‌ها کمتر باشد، ژلتایم طولانی‌تر خواهد شد.
اگر ژل تایم رزین اپوکسی را کنترل نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
۱. در ظاهر اتفاق خاصی نخواهد افتاد، شما مخلوط گرم‌شده را داخل قالب می‌ریزید و ناگهان خواهید دید که رزین حرکت نمی‌کند و مثل ژلاتین شده است؛
۲. ممکن است تجمع رزین در مکانی باعث جوشیدن آن شود؛
۳. حتی ممکن است بر اثر افزایش دما، رزین ترک بخورد؛
۴. زردشدن رزین اپوکسی هم یکی دیگر از مشکلاتی است که به وجود خواهد آمد.
چگونه بفهمیم رزین به ژل تبدیل شده است؟
وقتی با اسپاتول قسمتی از سطح رزین را لمس کنید و رزین به دستتان نچسبد، در این مرحله ژل تایم تکمیل شده و وارد کیورینگ‌تایم شده است.
لازم است به‌یاد داشته باشید که مفاهیم علمی و شیمیایی این اصطلاحات، بسیار پیچیده و عمیق‌تر از آن است که من در این متن بیان می‌کنم؛ چون هدف ما توضیح اصطلاحات نیست، بلکه ساده‌سازی مفاهیمی است که کاربران اپوکسی باید با آن آشنا باشند و به همین دلیل ممکن است بعضی توضیحاتی که داده‌ام، ازنظر کارشناسان شیمی خیلی دقیق نباشد. هدف من عملیاتی‌کردن این علم برای علاقه‌مندان ساخت وسایل دکوراتیو است و نه بیان مفاهیم تئوری.
رزین اپوکسی بسته به نوع و کاربرد، ممکن است ژلتایم و کیورینگ‌تایم متفاوت داشته باشد. دما و موقعیت محیطی هم بسیار تأثیرگذار هستند. پس رفتار همۀ رزین‌ها با یکدیگر مشابه نیست.
